تحریم چه ارتباطی به آلودگی هوا دارد؟ - وبلاگ ماشین

به گزارش وبلاگ ماشین، آنالیز های رسمی نشان می دهد رابطه معنی داری بین تحریم های مالی با متغیرهای کلان مالی وجود دارد. علاوه بر این تحریم های مالی رابطه معنی داری نیز با انتشار گازهای آلاینده محیط زیست دارند. از این رو بعضی کارشناسان معتقدند حل مشکل تحریم های مالی می تواند راه چاره مناسبی برای کاهش آلاینده های زیست محیطی باشد.

به گزارش وبلاگ ماشین، آنالیز های مذکور 6 کانال اثرگذاری تحریم بر محیط زیست را بیان نموده؛ تاثیر بر کیفیت و کمیت سموم کشاورزی وارداتی و نیز محصول دهی کشت تاثیر بر تحقیقات مرتبط با فراوری دانش، تاثیر بر اصلاح نژاد دام ها و نیز روش های بهره برداری پایدار از محیط زیست، تاثیرگذاری به وسیله ایجاد مسائل در واردات کالاهای دارویی، اثرگذاری به وسیله ایجاد محدودیت دسترسی به تکنولوژی های پیشرفته در زمینه انرژی های نو، ایجاد مشکل در بهبود تکنولوژی فراوری در صنایعی نظیر خودروسازی و ایجاد مشکل در زمینه بهینه سازی مصرف سوخت از جمله موارد بیان شده است.

6 کانال اثرگذاری تحریم بر محیط زیست

آنالیز های رسمی نشان می دهد تحریم های مالی از 6 کانال مختلف بر محیط زیست اثر می گذارد. نخست، تحریم ها بر کیفیت و کمیت سموم کشاورزی وارداتی و بر میزان محصول دهی کشت و نیز میزان آلودگی وارده بر اراضی تاثیرگذار است. دوم، محدود شدن ارتباطات بین شرکت ها و مراکز تحقیقاتی کشاورزی ایرانی و خارجی بر اثر وضع تحریم ها، بر تحقیقات مرتبط با فراوری دانش در کشاورزی، اصلاح نژاد دام ها و نیز روش های بهره برداری پایدار از محیط زیست اثر می گذارد. سوم، مسائل در واردات کالاهای دارویی برای دام ها بر صنعت دامداری کشور اثر خواهد گذاشت. چهارم، تحریم ها دسترسی به تکنولوژی های پیشرفته در زمینه انرژی های نو را محدود می نماید. از آن جهت که بخش مهمی از تجهیزات فراوری انرژی های نو در داخل ساخته نمی شوند، کاهش منابع ارزی و سخت شدن مبادلات تجاری بر ظرفیت توسعه انرژی های نو و به تبع آن بر کیفیت صیانت از محیط زیست اثر منفی خواهد گذاشت. پنجم، بهبود تکنولوژی فراوری در صنایعی نظیر خودرو احتیاجمند داشتن ارتباطات گسترده با شرکت های بین المللی است.

نکته مهم در این قسمت این است که ساختن بعضی تجهیزاتی که صنایع خودرو به آن احتیاجمند هستند، در داخل امکان پذیر است، اما این کار مالی نیست. به عبارتی دیگر ایران در فراوری آنها مزیت نسبی ندارد. بنابراین فراوری مالی پایدار در صنایع خودرو، علاوه بر ضرورت تامین قطعاتی که ساخت آنها در داخل امکان پذیر نیست، احتیاجمند اقتصاد بودن فراوری است. این کار احتیاجمند ارتباطات بین المللی گسترده است تا بتوان خودروهای بهتری فراوری کرد تا از میزان مصرف سوخت و آلودگی کاسته گردد.

ششم، بهینه سازی مصرف سوخت احتیاجمند قرار داشتن در شرایط مناسب برای ارتقای تکنولوژی و شرایط باثباتی برای اعمال مکانیزم های قیمتی برای خارج کردن تجهیزات پرمصرف و جایگزین کردن تجهیزات کم مصرف است. این شرایط باثبات و توام با رشد مالی در شرایط تحریم سنگین سخت به دست می آید و شاید ناممکن است. بدون بهینه سازی مصرف سوخت، کاهش میزان آلایندگی هوا و کاهش آزادسازی گازهای گلخانه ای ناممکن خواهد بود. بنابراین تخریب محیط زیستی ناشی از عدم بهینه سازی مصرف در شرایط تحریم ادامه خواهد یافت. آمارهای رسمی نشان می دهد ایران در زمینه فراوری گازهای گلخانه ای در رتبه هفتم تا دهم واقع شده است.

مانع یاری 26 میلیون دلاری

تحریم های مالی سبب زیان های مختلفی به محیط زیست شده است. نخست، سبب کاهش بودجه های لازم برای اجرای برنامه های حفاظت از محیط زیست در داخل کشور شده است. دوم، سبب تنش در روابط بین المللی و تضعیف تعامل در همکاری با کشورهای همسایه یا نزدیک در رفع مسائلی شده که احتیاجمند تصمیم و واکنش بین المللی و دسته جمعی است. سوم، مسائل بانکی خرید تجهیزات مورد احتیاج برای کاهش آلودگی هوا را سخت نموده است. مساله دیگر وجود تنش های سیاسی موثر در وضع تحریم ها یا حاصل از تحریم ها است که سبب ناامنی در منطقه شده است. با وجود این موارد نه تنها امید به بهبود شرایط زیست محیطی نمی رود؛ بلکه سبب تخریب های گسترده نیز شده است. به علاوه بر اساس آمارهای رسمی، تحریم های مالی سبب تعلیق یاری 26 میلیون دلاری صندوق جهانی محیط زیست به ایران شده است.

توضیحات مدل

سیدمهدی مصطفوی، مهدی قائمی اصل و سیدعلی حسینی ابراهیم آباد در پژوهشی به آنالیز رابطه علیت تحریم های مالی، متغیرهای کلان مالی و آلاینده های زیست محیطی در ایران پرداختند. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات به طور کلی از روش آنالیز مدارک و اسناد استفاده شده است. متغیر مستقل در پژوهش مذکور، تحریم های مالی و متغیرهای وابسته مدل شامل متغیرهای کلان مالی (شاخص های ارزش افزوده بخش صنعت و معدن، بخش نفت، فراوری ناخالص ملی بدون نفت)، گازهای گلخانه ای دی اکسید کربن، متان و اکسید های نیتروژن است. برای به دست آوردن سرانه انتشار سه گاز آلاینده از ترازنامه انرژی وزارت نیرو استفاده شده است. در این مطالعه از داده های سری زمانی مرتبط با آلاینده ها و متغیرهای کلان مالی در سال های 1380 تا 1392 استفاده در مدل تحقیق نیز از روش علیت سیائو بهره برده شده است.

سیاست دومنظوره رفع تحریم

پرداختن به مسائل زیست محیطی با توجه به صندلی محیط زیست و نیز توسعه پایدار، از اهمیت ویژه ای در اقتصاد برخوردار است. علاوه بر این رشد مالی نیز هدف بسیاری از سیاست های مالی دولت ها به شمار می رود. با این حال، آنالیز ها حاکی از آن است که رشد مالی سریع به علت استفاده فزاینده از منابع طبیعی و انتشار حجم بیشتری از آلاینده ها، معمولا باعث ایجاد زیان های جدی بر محیط زیست شده است. از این رو، همیشه یک تضاد بالقوه بین سیاست های مالی و شرایط محیط زیست وجود دارد. همچنین تحریم ها به دلایل متعدد نهادی و فنی بر محیط زیست اثر می گذارند.

آنالیز های پژوهش فصلنامه اقتصاد مقداری نشان می دهد تحریم ها رابطه علیّ معناداری با انتشار گازهای متان، دی اکسید کربن و دی اکسیدهای نیتروژن دارند که جزو مهم ترین آلاینده های زیست محیطی هستند. همچنین این آنالیز ها نشان می دهد تحریم ها رابطه علیّ معناداری با ارزش افزوده بخش صنعت و معدن، ارزش افزوده بخش نفت و فراوری ناخالص ملی بدون نفت دارند. آنالیز های رسمی نشان می دهد تحریم های مالی می توانند از دو جهت تاثیر معنی داری بر اقتصاد و محیط زیست داشته باشند.

از یک سو تحریم های مذکور، ارزش افزوده بخشی را تحت تاثیر قرار می دهد و از سوی دیگر، بر الگوی فراوری در بخش های مالی اثر می گذارد. اثرگذاری تحریم های مالی بر الگوی فراوری به نحوی است که این الگوهای فراوری را از روش های پاک به سمت رو ش های آلاینده منحرف می نمایند. این موضوع به خاطر آن است که تحریم های مالی با سخت کردن دسترسی به تکنولوژی به ویژه تکنولوژی های پاک، بی ثبات کردن شرایط سرمایه گذاری در زمینه ارتقای بهره وری و بهبود تکنولوژی، برای دولت و جامعه در زمینه دسترسی به گزینه های مناسب تر، محدودیت ایجاد می نماید. این امر باعث کاهش ارزش افزوده بخشی و افزایش به کارگیری تکنولوژی های فرسوده و در نتیجه افزایش انتشار آلاینده در فرآیند فراوری می گردد.

در نتیجه بر اساس آنالیز ها می توان گفت رفع شدن مسائل فنی-تجاری پیش روی فراوری که در اثر محدودیت های تحریمی ایجاد شده است، می تواند علاوه بر افزایش سطح ارزش افزوده بخش صنعت و معدن، بخش نفت و در نهایت فراوری ناخالص داخلی بدون نفت، کاهش آلاینده های زیست محیطی را نیز به همراه آورد. از سوی دیگر، کاهش تنش ناشی از تحریم با سازمان های بین المللی، می تواند زمینه حمایت های زیست محیطی نهادهای قانونی بین المللی در زمینه پاکسازی محیط زیست و برخورداری از سیستم های فنی جاذب آلاینده را فراهم و از این طریق بهسازی الگوی زیستی در ایران را تسریع و تقویت کند.

منبع: دنیای اقتصاد