سرنوشت آب های سیل چه می گردد؟ - وبلاگ ماشین

به گزارش وبلاگ ماشین، یک عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان، ضمن تاکید بر اهمیت سیلاب ها در تامین منابع آبی کشور، اندازه آب ورودی ناشی از سیلاب اخیر را به منابع آبی کافی ندانست و بر ضرورت باز بودن جهت سیلاب ها و خودداری از تجاوز به حریم و بستر رودخانه ها تاکید نمود.

محسن موسوی خوانساری در تبادل نظر با ایسنا با توجه به سطح سیلاب های چند روز اخیر در کشور به میزان بارش باران اشاره نمود و گفت: براساس سطح سیلاب ها در چند روز اخیر محتمل است که میزان بارش ها بیش از دو میلیارد مترمکعب آب باشد و تخمین زده می گردد به طور تقریبی حدود 500 میلیون مترمکعب از این بارش ها قدرت رواناب داشته اند؛ به عبارتی 200 میلیون مترمکعب یعنی در حدود نیمی از این 500 میلیون مترمکعب داخل سد ها ذخیره شده است چراکه بسیاری از این رودخانه ها به سد ها منتهی می شوند.

وی با توجه به مصارف متعدد آب این سیلاب ها اضافه نمود: تنها در سد زاینده رود 50 میلیون مترمکعب آب ذخیره شده است. حدود 300 میلیون مترمکعب نیز به تالاب هایی مانند بختگان، جازموریان، پشک و حوضچه استان قم وارد شده است.

موسوی تاکید نمود: این ارقام بسیار اعداد کوچکی هستند و نباید باعث گمراهی شوند چراکه به عنوان نمونه تنها مصرف آب کشاورزی در کل کشور 70 تا 75 میلیارد مترمکعب است. این رژیم های بارشی اقیانوسی گذرا هستند و حتی 20 سال یک بار هم رخ نمی دهند و نباید به آن ها تکیه کرد.

این کارشناس آب به فلات مرکزی ایران که این سیلاب ها در آن اتفاق افتاده است اشاره و اظهار کرد: در فلات مرکزی، تالاب های خشک شده بسیاری داریم. بسیاری از رودخانه ها نیز سد هایی برای آبخیزداری دارند که از تمام آن ها نیز استفاده می گردد و اگر تمام این آب ها به تالاب ها وارد گردد، باز هم به میزان آب بیشتری احتیاج داریم.

وی با توجه به مسئله تغییر اقلیم گفت: تغییراقلیم و گرمایش هوا در خاورمیانه باعث افزایش پدیده مانسون یعنی رژیم های اقیانوسی شده است. در نتیجه باید انتظار افزایش چنین پدیده ای در سال های اخیر را داشته باشیم. براساس تصویب کنفرانس تغییر اقلیم دنیای، کشور ها باید خود را متناسب با تغییرات اقلیمی در زمینه طراحی و احداث سازه های آبی، پل ها، سدها، جاده ها و ساختمان ها به روز نمایند.

موسوی خوانساری به وقوع هر از چند گاهی سیلاب ها اشاره نمود و گفت: در کل دنیا تنها میزانی از این سیلاب قابل کنترل است و میزان به جای مانده قابلیت کنترل ندارد. نکته مهم آزاد گذاشتن جهت سیلاب هاست.

وی با توجه به سیلاب اخیر امامزاده داوود اظهارکرد: در حیاط محوطه امامزاده داوود روی یکی از آبراهه ها سقفی احداث شده بود و از طریق چوب و دیگر وسایل آبراهه مسدود شده و آب وارد امامزاده شد. اقداماتی که در شهر ها انجام می دهیم، بسیار آسیب زا است. به عنوان نمونه بالای رودخانه قم رود در مجاورت حرم حضرت معصومه (ع) جاده و پارکینگ احداث کردند و تغییر کاربری صورت گرفت.

این کارشناس حوزه آب به اخطار مکرر وزارت نیرو نسبت به تغییر کاربری در جهت رودخانه قم اشاره نمود و شرح داد: به گفته وزارت نیرو با احداث پارکینگ در این جهت هنگام وقوع سیلاب راه فراری برای خودرو ها و مردم در پارکینگ وجود ندارد و تلفات زیادی خواهیم داد.

پیشنهاد موسوی خوانساری در این زمینه آزادسازی آبراهه ها از طریق شهرداری ها است. وزارت نیرو نیز باید حریم، بستر رود و قانون توزیع عادلانه آب را رعایت کند. هرگونه تجاوز به حریم و بستر رودخانه خسارت جانی و مالی برای مردم دارد.

این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان به روش های متفاوت استفاده از سیلاب ها اشاره نمود و گفت: در فلات مرکزی ایران به میزان کافی سد، بند و تالاب وجود دارد که آب سیلاب ها در این موارد استفاده می گردد و مسئله ای وجود ندارد. ضروری است آبراهه ها آزاد باشند تا سیلاب ها خود را به تالاب برسانند.

وی با اشاره وقوع پدیده مانسون در سواحل جنوبی کشور از جمله منطقه بلوچستان و منطقه مکران اظهارکرد: منطقه مکران که از نظر دولت منطقه ای مالی است و قصد برنامه ریزی برای توسعه آن را دارند. در این منطقه ها می توان سیلاب های ناشی از مانسون را حفظ و در منطقه بلوچستان نسبت به ایجاد سازه های تامین آب و اقدامات آبخیزداری و آبخوان داری اقدام کرد البته این معنای لزوم ذخیره سازی آب های ناشی از این پدیده در همه نقاط کشور نیست.

این کارشناس آب با ذکر مثالی گفت: در حوضه آبریز کرخه که استعداد اقدامات آبخیزداری و آبخوان داری در آن وجود دارد، ذخیره سازی آب به هیچوجه توصیه نمی گردد چراکه هورالعظیم خود به آب احتیاج دارد. یک میلیارد و 400 میلیون مترمکعب آب احتیاج است تا وارد کرخه سپس به سمت هورالعظیم روانه گردد.

موسوی تاکید نمود: پروژه های آبی، سدسازی و مدیریت آبخیزداری و آبخوان داری خوب است، اما در مکان مناسب خودش. به عنوان نمونه در فلات مرکزی به دلیل تعداد زیادی تالاب خشک شده اصلا به سد احتیاجی نداریم و باید رهاسازی آب ها انجام گردد.

وی در پاسخ به این پرسش که ایران چه میزان در چند سال اخیر در استفاده بهینه از آب سیلاب ها پیروز بوده است، اضافه نمود: در برخی منطقه ها مانند منطقه بلوچستان و فلات مرکزی ایران در حد افراط و در برخی منطقه ها مانند حوضه آبریز کارون در حد خوب و مناسبی کار نموده ایم. در کارون نیز از انرژی برق آبی تعداد سد های موجود به نحو احسن استفاده شده است. در حوضه آبریز کرخه نیز زیاده روی و در بالادست حوضه سازه های تامین آب را احداث نموده ایم.

این کارشناس حوزه آب ضمن ارائه پیشنهاداتی درباره استفاده بهینه از سیلاب ها در کشور گفت: جهت سیلاب ها باز باشد، به حریم و بستر رودخانه ها تجاور نکنیم و اجازه دهیم سیلاب به پایین دست رود چراکه در پایین دست به میزان کافی مصارف تعریف شده ای وجود دارد. هرگونه مانع در کنار سیلاب خسارت های بسیاری را متوجه شهروندان و شهر ها می نماید.

موسوی در انتها تاکید نمود: با ورود این سیلاب ها به کشور مغرور نشویم چراکه گذرا هستند و تنها استفاده پایدار از منابع آب موجود دارای اهمیت است. در صورت توجه بیش از میزان و تکیه بر سیلاب ها به جهت نادرستی خواهیم رفت.